پاورپوینت آتشکده ها (pptx) 20 اسلاید
دسته بندی : پاورپوینت
نوع فایل : PowerPoint (.pptx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد اسلاید: 20 اسلاید
قسمتی از متن PowerPoint (.pptx) :
بنام خدا
درس: آشنایی با معماری اسلامی
موضوع: آتشکده ها
تاریخچه
آتشکده
آتشکده به گونه‌ای از نیایشگاه‌های زرتشتیان گفته می‌شود که آتش در جای خاصی از آن قرار دارد و مهمترین نیایشهای دینی در آن و در برابر آتش انجام می‌گیرد.
نام
آتشکده: مرکب است از آتش + کده. جزء اخیر نیز مرکب است از کد+ ه نسبت است. کد از ریشهٔ کَتَه اوستایی و آن نیز از مصدر کَن به معنی کندن مشتق شده است. زرتشتیان معبد و آتشکده را «در ِمهر» هم می‌گفته‌اند که یادآور سنت‌های پیش تاریخی در ایران و آیین مهر یا میتراییسم نیز هست.
بنا بر نظر احمد تفضلی اطلاعات ما در مورد آتشکده‌ها عموما از دوره ساسانی و اسلامی است. شکل و بنای آتشکده‌ها در همه جا یکسان بوده. معمولاً ً هر آتشکده هشت درگاه و چند اتاق هشت گوشه داشته و آتشدان در وسط بنا واقع بوده و پیوسته آتش مقدس در آن می‌سوخته. اما با گذر زمان و به تدریج در دین زرتشت مقرر می‌شود که آفتاب بر آتش نتابد. بنابراین آتش را در فضای باز نگهداری نکرده و اتاقی در وسط بنا ساختند که آتشدان در آن قرار داشت. تعداد آتشکده‌ها بسیار بود و تأسیس آن‌ها به زمان خیلی پیش از ظهور زرتشت، یعنی زمان پیشدادیان (هوشنگ و جمشید) می‌رسید. ولی در عهد ساسانیان سه آتشکدهٔ مشهور:
• آتشکده آذر گشسب یا آذر جشنس واقع در تکاب
• آتشکده آذربرزین‌مهر در سبزوار خراسان رضوی
• آتشکده آذر فرنبغ(یا آتشکده کاریان) در فیروز آباد فارس
یکی از مهم ترین آثار برجای مانده از دوره ساسانیان «آتشکده ها» هستند که محل عبادت و نیایش زرتشیان به شمار می آیند. در واقع این بناها مکانی مقدس برای نگهداری آتش مقدس و انجام مراسم مذهبی زرتشتیان است. تاریخ تاسیس آتشکده ها همزمان با زمان ظهور زرتشت می باشد. با بررسی معماری این بناها و وجود سه آتش بزرگ «آذرفرنبغ»، «آذر گشنسپ» و «آذربرزین مهر» به نظر می رسد، آتشکده ها متعلق به سه طبقه اجتماعی در دوره ساسانی بوده است. یعنی : «آذر فرنبغ» متعلق به موبدان بوده و در کاربان پارس در مسیر بندعباس- دارابگرد قرار دارد، آتشکده «آذر گشنسپ» به پادشاهان و آرتشتاران و بزرگان اختصاص داشت و محل آن در شهر شیزباگنزگ در کنار دریاچه ارومیه بود و سومین آتشکده «آذربرزین مهر» متعلق به کشاورزان و پیشه وران بود و در کوه های ریوند در شمال غربی نیشابور قرار داشت. با وجود تفاوت هایی که در معماری این بناها دیده می شود ولی هر آتشکده از چهار ضلعی که در چهار ضلع آن چهار درگاه طاقدار وجود دارد، تشکیل شده است که بر روی این فضای چهار ضلعی گنبدی با نام چهار طاقی قرار گرفته است و محل سوختن آتش مقدس نیز در وسط بنا در نظر گرفته شده است.
علاوه بر اینکه آتشکده ها محل نگهداری آتش مقدس بود، مردم از آن جا به عنوان امانت سرا استفاده می کردند. از آن جا که موبدان مورد احترام و اعتماد مردم بودند، مردم اموال خود را به آن ها می سپردند و موبدان این امانات را در مکان هایی که در زیر آتشکده ها برای این منظور و به قصد حفاظت از دید دزدان تعبیه شده بود نگهداری می کردند. آتشکده ها بیشتر در مکان ها بلند تاسیس می شدند تا برای مردم قابل رویت باشد. اوج شکوفایی تاسیس آتشکده ها در زمان ساسانیان بود. ولی با پیروزی مسلمانان و پس از مسلمان شدن ایرانیان بیشتر این بناها یا ویران شدند و یا به مکان هایی چون مساجد و امام زاده ها تبدیل شدند. مهم ترین آتشکده های موجود در ایران عبارتند از: آتشکده تمر در قریه تمرارومیه، آتشکده آذرباد در تبریز، آتشکده آناهیتا یا معبد آناهیتا در کنگاور کرمانشاه، آتشدان سنگى در سمیرم، آتشکده کاریان در شیراز، آتشکده صمیکان در شیراز، آتشکده اردشیر در استخر استان فارس، آتشکده آذرجو در داراب، آتشکده آذرخش یا مسجد سنگی در داراب، آتشکده درمهر در یزد، آتشکده ورهرام یا بهرام در یزد، آتشکده قدمگاه در جهرم، آتشکده آبادى صح و قوشه در دامغان، آتشکده بازه هور در روستاى رباط تربت‌حیدریه، آتشکده بزرگ جره در کازرون، آتشکده پاسارگاد در شیراز، آتشکده چهار طاقى چهار قاپو در قصرشیرین، آتشکده دره شهر در دره‌شهر، آتشکده ساسانى نطنز در نطنز، آتشکدهٔ فرازمرا‌آور خذایا در کازرون، آتشکده فراش بند در فیروزآباد. آتشکده بردسوره در توس خراسان، آتشکده سیروان، آتشکده نیاسر در کاشان، آتشکده کرکویه در سیستان، آتشکده خوار اصفهان.
قدیمی ترین آتشکده ی ایرانی، آتشکده ری یا تپه میل نام دارد که در روستای قلعه نو واقع در شهر ری استان تهران قرار دارد. آتشكده ری یا «تپه میل» یادگاری از دوره ساسانیان و شاید قدیمی ترین آتشكده است. این بنای قدیمی بقایای آتشكده بزرگ ری است، یكی از مهمترین آتشكده های پیش از اسلام كه به روایت تاریخ طبری از آن قدیمی تر وجود ندارد. بخشی از بنای آتشكده ری در زمان حمله اسكندر به ایران خراب شد و تنها قسمتی از بنای چهارطاقی و زیبای این آتشكده به صورت دو میل باقی ماند. از این رو بقایای به جای مانده از آتشكده ری را كه بر تپه ای واقع شده، تپه میل می خوانند.
آتشکده آذرگشنسب یا تخت سلیمان آتشکده آذرگشنسب از مشهورترین و بزرگ ترین آتشکده های فلات ایران است که در آذربایجان غربی و در ۴۹ کیلومتری شمال شرق شهر تکاب قرار دارد. این آتشکده در ضلع شمالی دریاچه ارومیه قرار دارد و دارای چهارطاق با محراب آتش و راهروهای مخصوص مراسم عبادی در اطرافش تشکیل شده است. آتشکده آذرگشسب که بعد از دوره ی ایلخانان «تخت سلیمان» نامیده شده، یکی از سه آتشکده مقدس حافظ جهان به شمار می رفت. از دیگر مجموعه های این آتشکده می توان به: ایوان بلند ساسانی معروف به ایوان خسرو با آجر قرمز و ملات ساروج، معبد آناهیتا، هشت ظلعی دوره ایلخانی، بقایای کاخ های دوره ایلخانی و تالار شورا اشاره کرد. براساس افسانه های ایرانی دلیل نام گذاری این آتشکده به آذرگشنسب این است که: کيخسرو به هنگام گشودن بهمن دژ در نيم روز با تيرگي شبانه که ديوان با جادوي خود پديد آورده بودند، روبرو شد.آنگاه آتشي بر يال اسب وي فرود آمد و جهان را ديگر باره روشن کرد و کيخسرو پس از پيروزي و گشودن بهمن دژ، به پاس اين ياوري اهورايي، آتش فرود آمده را آنجا بنشاند و آن آتش و جايگاه به نام «آتش اسب نر» یعنی «آذرگشسب» يا «آذر گشنسب» ناميده شد. بنابراین این بنا دارای قدمتی ۳ هزار ساله است و در زمان حکومت هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان از ارزش و شکوه ویژه ای برخوردار بود. آتشکده آذرگشنسب یا تخت سلیمان در سال ۱۳۸۲ به عنوان چهارمین اثر باستانی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
آتشکده نیاسر در ارتفاعات کرکس و مشرف به دشت و روستای نیاسر کاشان، واقع شده است. باستانشناسان، ساخت این آتشکده را به اردشیر بابکان، موسس سلسه ساسانی نسبت می دهند و آن را اولین معبد و آتشکده ای می دانند که به وسیله ساسانیان در اوج رواج دین و آیین زرتشتی در ایران ساخته شده است. آتشکده نیاسر دارای طول و عرض ۱۴ در ۱۴ متر و به شکل چهار طاقی می باشد که با سنگ و ملات گچ ساخته شده است. گنبد اصلی بنا دارای شکل تخم مرغی است. در وسط چهار طاقی گودالی برای روشن کردن آتش وجود دارد. بنای این آتشکده سمبل چهار عنصر اصلی باد، آب، خاک و آتش است و هر کدام از ستون ها دقیقاً یکی از ۴ جهت اصلی را نشان می دهد. آتشکده نیاسر با شماره ۳۱۶ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
